Dzieła techniki otaczają nas zewsząd. Wiele awansowało do rangi dóbr kultury narodowej. Stanisław Januszewski i współpracujący z Fundacją Otwartego Muzeum Techniki oraz z Biurem Studiów i Dokumentacji Zabytków Techniki historycy, w kilkudziesięciu szkicach, przybliżają wybrane zabytki przemysłu i techniki Polski, dzieła budownictwa, architektury przemysłowej, maszyny i urządzenia techniczne. Odczytują je jako swoiste znaki kulturowe, dokument dziedzictwa cywilizacyjnego, kształtowania się nowożytnego społeczeństwa.

Rzeki Bóbr, Kwisa i Kamienna stanowią oś drugiego co do wielkości zespołu elektrowni wodnych w Polsce. Zakład Energetyczny „Jelenia Góra” SA skupia 13 elektrowni, w tym 8 przepływowych i 5 zbiornikowych, 3 zbiorniki włączono w system ochrony przeciwpowodziowej Podsudecia. W elektrowniach zainstalowano 36 turbin o mocy 28,2 MW z czego 28-systemu Francisa, 8-z wirnikami Kaplana. Tu, w Leśnej w 1907 roku uruchomiono pierwszą zawodową elektrownię wodną na obszarze Polski. Tu, w Nowogrodzie Bobrzańskim w 1894 roku, po raz pierwszy podjęto produkcję i dystrybucję energii elektrycznej w oparciu o turbiny młyna wodnego.

Autorzy, posługując się bogatym materiałem źródłowym, dokumentacją i kartografią robót górniczych, prowadzonych w Górach Sowich od XIII do XX w., sięgają również do materialnych dokumentów dziedzictwa cywilizacyjnego – reliktów prac górniczych (zapadlisk sztolni, szybów wydobywczych i wentylacyjnych, hałd skały płonnej) widocznych na powierzchni ziemi, m.in. w Bystrzycy Górnej, Jedlinie Zdroju, Srebrnej Górze i w Zagórzu Śląskim. Poszukują śladów dawnych hut w Jugowie i Lubachowie.

Inżynieria wodna jest pierwszą pozycją z serii wydawniczej „Zabytki przemysłu i techniki w Polsce”. Publikujemy w niej wybrane prace dyplomowe studentów Podyplomowego Studium Archeologii Przemysłowej, prowadzonego przez Instytut Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej oraz Fundację Otwartego Muzeum Techniki. Autorzy tych prac, bogato ilustrowanych zdjęciami i kopiami starych planów i map, przedstawiają cenne zabytki hydrotechniczne w Polsce,…

Kanał Ostródzko – Elbląski postrzegamy zwykle przez pryzmat pochylni – budowli pionierskich i unikatowych w skali światowego budownictwa hydrotechnicznego. Stanisław Januszewski, Leszek Budych, Władysław Marian Telus, Roman Klim i Andrzej Wilk prowadzą czytelnika również ku śluzom i jazom, mostom, bramom ochronnym, technologiom wykonywania przekopów, nasypów, uszczelnień i ubezpieczania skarp, sposobom prowadzenia kanału w terenie i problemom zasilania go w wodę – zabytkom techniki przesądzającym o randze kanału… 

Wzniesione wokół nas mosty kryją w sobie informacje o dziejach techniki i procesach jej przemiany, o relacjach między człowiekiem, przestrzenią, przyrodą i techniką. Wiedza ta ma walory poznawcze i dydaktyczne, ale również utylitarne – może być pomocna w utrzymaniu i eksploatacji mostów – tych zabytkowych, istotnych dla dorobku technicznego Europy i tych – wydawałoby się – zwyczajnych, ale znaczących dla krajobrazów kulturowych Polski. Autorzy przedstawiają najstarsze polskie mosty: kamienne, żeliwne, stalowe, żelbetowe i z betonu sprężonego.

Na obszarze Polski wybudowano na przestrzeni wieków wiele mostów, stanowiących kolejne ogniwa w rozwoju inżynierii.

Stanisław Januszewski, Władysław Marian Telus i Mieczysław Wróblewski rekonstruują dzieje holenderskich holowników odrzańskich – tzw. małych i dużych „holendrów”, zbudowanych w 1948-1949 r. w stoczniach holenderskich dla Odry. Prowadzą nas ku programom ochrony zabytkowego holownika parowego „Nadbór” – jedynego statku śródlądowego w Polsce, który utrzymał oryginalny silnik parowy, kotłownie, bogate wyposażenie pokładu, dobry kadłub.